środa, 03 styczeń 2018 11:33

Instalacje ochrony przeciwporażeniowej

Ochrona przeciwporażeniowa ma decydujące znaczenie dla bezpieczeństwa człowieka, czas zadziałania zabezpieczeń ogranicza niebezpieczne skutki porażenia.

Ochrona przeciwporażeniowa jest najważniejsza, stosując wszelkie dostępne środki bezpieczeństwa chronimy nasze zdrowie i życie. W instalacjach elektrycznych o napięciu do 1 kV stosuję następujące środki ochrony:
-ochronę podstawową (ochrona przed porażeniem w warunkach poprawnego działania), której zadaniem jest uniemożliwienie dotknięcia części czynnych urządzeń elektrycznych. Wszystkie części czynne muszą być odpowiednio izolowane i zabezpieczanie przed dotykiem bezpośrednim (izolacja podstawowa, obudowy, przegrody) -ochronę przy uszkodzeniu, której zadaniem jest ochrona w przypadku pojawienia się na przewodzących częściach dostępnych niebezpiecznego napięcia dodatkowego.
-ochronę uzupełniającą (uzupełniającą ochronę podstawą i ochronę przy uszkodzeniu), której zadaniem jest zapobieganie porażeniem prądem elektrycznym w przypadku niesprawności bądź ominięcia wyżej wymienionych środków ochrony.


Ochrona przy uszkodzeniach (dodatkowa )

Ochrona przy uszkodzeniach ma na celu zabezpieczenie przed skutkami pojawienia sie niebezpiecznego napięcia w przypadku uszkodzenia izolacji podstawowej, niedopuszczenie do występowania niebezpiecznych napięć dotykowych oraz ograniczenie prądu rażeniowego do wartości dopuszczalnych. Stosowane środki ochrony: samoczynne wyłączanie zasilania, izolacja podwójna lub wzmocniona, separacja obwodu, zasilanie niskim napięciem bezpiecznym (obwody SELV, PELV)

Urządzenia samoczynnie wyłączające zasilanie

Do urządzeń samoczynnie wyłączających zasilanie należą: -urządzenia nadmiarowo-prądowe (przetężeniowe) np. bezpieczniki topikowe, wyłączniki nadmiarowo-prądowe typu „S”
-urządzenia różnicowo-prądowe, np. wyłączniki różnicowo-prądowe
-urządzenia ochronne nadnapięciowe

Bezpieczniki topikowe (najczęściej stosowane w starszych instalacjach domowych jako popularne wkręcane „korki”, obecnie zastępuje się je podobnymi w wyglądzie, również wkręcanymi automatycznymi wyłącznikami przetężeniowymi wielokrotnego działania ) są urządzeniami jednorazowego zadziałania, przy przekroczeniu prądu znamionowego przepala się wkładka co powoduje rozłączenie obwodu.

Bezpieczniki nadmiarowo prądowe typu „S” występują jako pojedyncze lub zespolone. Ze wzglądu na charakterystyki czasowo-prądowe wyróżniamy trzy podstawowe grupy: B, C, D. W warunkach domowych, mieszkalnych najczęściej stosuje się B10 (10 amper) głownie od obwodów oświetleniowych oraz B16 (16 amper) do obwodów gniazdek i urządzeń takich jak pralka, kuchenka, piekarnik, zmywarka (najlepiej na oddzielnych obwodach). Przeznaczone są do zabezpieczeń prze skutkami przeciążeń i zwarć instalacji oraz urządzeń w niej występujących. Wyłączniki te mogą być użytkowane przez osoby niewykwalifikowane i nie wymagają czynności okresowo-konserwacyjnych. Wyłączniki grupy C, D różnią się czasem zadziałania, wyłączają z tzw. zwłoką. Stosuje się je w obwodach w których występują chwilowe skoki poboru prądu znacznie przekraczające znamionowe parametry wyłącznika (np. rozruch silników elektrycznych czy maszyn przemysłowych). 
Uwaga!!! Wyłączniki nadprądowe nie zabezpieczają człowieka przed skutkami porażenia!!! Prąd przemienny powyżej 50mA (miliamper) zaczyna powodować nieodwracalne uszkodzenia w organizmie ludzkim, a wyłączniki typu B10 czyli 10 amper to tak naprawdę 10 000mA (co oznacza przekroczenie bezpiecznej normy o 200 razy !!!) a B16 to 16 000mA (320 razy !!!)

Wyłączniki różnicowoprądowe RCD za względu na wartość znamionowego prądu zadziałania dzielą się na:
-wysokoczułe- znamionowy prąd zadziałania jest mniejszy bądź równy 30mA(stosowane jako ochrona przed niebezpiecznym oddziaływaniem prądu na organizm ludzki)
-średnioczułe - znamionowy prąd zadziałania jest większy niż 30mA a mniejszy niż 500mA(stosowane jako ochrona przeciwpożarowa) 
-niskoczułe- znamionowy prąd zdziałania jest większy niż 500mA

Wyłącznik różnicowo prądowy z 4 członów: pomiarowego, wzmacniającego, wyłączającego oraz kontrolnego. Upraszczając można powiedzieć obrazowo że wyłącznik RCD bada sumę prądów wpływających i wypływających z obwodu, w przypadku pojawienia się różnicy (np. upływność prądu przez dotyk bezpośredni) przekraczającej prąd zadziałania, wyłącznik różnicowoprądowy wyłącza zasilanie danego obwodu (obwodów) w którym pracuje. W obwodach, w których występują duże pojemności nie stosuje się wysokoczułych RCD ponieważ np. prąd ładowania kondensatorów zostanie zidentyfikowany jako upływność prądu poza obwód i spowoduje wyłączenie RCD. Obwodem o dużej pojemności jest obwód posiadający więcej niż 20 świetlówek.

Obwody bardzo niskiego napięcia SELV,PELV

Obwody bardzo niskiego napięcia SELV,PELV są ochrona dodatkową przez zastosowanie bardzo niskiego bezpiecznego napięcia. Dla obwodów prądu przemiennego AC napięcie wynosi do 50V a dla stałego DC do 120V. Obwody PELV mają dodatkowo uziemione części czynne i/lub części przewodzące dostępne.

Ochrona uzupełniająca

Ochrony uzupełniającej wymaga się w pomieszczeniach zwiększonego zagrożenia porażeniem (np. wilgotne lub mokre miejsca). Stanowią ją wyłączniki różnicowoprądowe wysokoczułe oraz miejscowe połączenia wyrównawcze. 
Wyłączniki różnicowo prądowe wysokoczułe (których różnicowy prąd zadziałania nie przekracza 30mA) są używane jako skuteczne zabezpieczenie człowieka przed skutkami porażenia. Ich prąd różnicowy jest tak mały ze czasami w starszych bądź nieprawidłowo wykonanych instalacjach (ze względy na upływności prądu przez np. zły stan izolacji przewodów) nie da się go zainstalować ponieważ cały czas wyłącza. Bardzo ważne dla prawidłowego działania wyłącznika RCD jest jego poprawne podłączenie w zależności od typu sieci (TN, TT, IT). Sprawdzenie poprawności działania RCD na zasadzie „przycisku test” to jeszcze nie powód do poczucia bezpieczeństwa, tylko wykwalifikowany elektryk posiadający odpowiednie przyrządy pomiarowe może stwierdzić 100 procentową poprawność działania.
Miejscowe połączenia wyrównawcze ochronne polegają na połączeniu miedzy sobą wszystkich części przewodzących dostępnych, części przewodzących obcych, przewodów ochronnych wszystkich urządzeń, metalowych zbrojeń konstrukcji betonowych. Wymaga się stosowania miejscowych połączeń wyrównawczych w łazienkach, pomieszczeniach kotłowni, hydroforowi, pralni, saunach, basenach wyposażonych w urządzenia elektryczne.